Gen. Franciszek Kleeberg

Franciszek Kleeberg (1888-1941) – polski generał, dowódca Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”, z którą stoczył, jak się przyjmuje, ostatni bój kampanii wrześniowej.

Generał Franciszek Kleeberg
Generał Franciszek Kleeberg

Urodził się 1 lutego 1888 roku w Tarnopolu. Pochodził z rodziny o głęboko zakorzenionym patriotyzmie, był synem powstańca styczniowego Emiliana i Józefy z domu Kuschée. Kształcił się w szkole w Hranicach, a w 1905 roku zdał egzamin dojrzałości. W latach 1905-08 studiował w Wojskowej Akademii Technicznej w Austrii. W 1911 roku zakończył edukację na wyższej Szkole Strzeleckiej Artylerii w Hajmasker. Następnie rozpoczął naukę w Szkole Sztabu Generalnego w Wiedniu. Jego edukację zakończyła I wojna światowa. W maju 1915 roku wstąpił do Legionów Polskich i został szefem Sztabu II Brygady. Potem był kolejno zastępcą szefa Sztabu i szefem Sztabu Komendy Legionów Polskich. W 1916 roku objął stanowisko szefa Sztabu III Brygady Legionów. Do zakończenia I wojny światowej pełnił jeszcze rozmaite funkcje. Wspomnieć należy przede wszystkim o pozycji komendanta Kursu Wyszkolenia Artylerii w Garwolinie, skąd odszedł w kwietniu 1918 roku. W czerwcu 1918 roku Kleeberg znalazł się armii austriackiej. Jego prośba o zmianę obywatelstwa na polskie została rozpatrzona negatywnie. Do końca wojny służył w 54. Brygadzie Piechoty.

Gen. Kleeberg wraz z żoną Wandą
Gen. Kleeberg wraz z żoną Wandą

Po zakończeniu I wojny został przyjęty do Wojska Polskiego. Pełnił tam funkcję szefa Sztabu Dowództwa „Wschód”. Następnie, od kwietnia do czerwca 1919 roku, był szefem Sekcji Organizacyjnej, od czerwca 1919 roku do marca 1920 roku zastępcą szefa Departamentu Mobilizacyjno-Organizacyjnego i zastępcą szefa Oddziału I Mobilizacyjno-Organizacyjnego Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. W marcu 1920 roku otrzymał przydział na stanowisko pomocnika szefa Oddziału Organizacyjno-Mobilizacyjnego. W lipcu 1920 roku został szefem Sztabu 1. Armii, a po miesiącu szefem Sztabu Grupy Operacyjnej gen. Raszewskiego. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej był szefem Sztabu Okręgu Generalnego Poznań. Stanowisko to objął 7 października 1920 roku. Sprawował je do października 1922 roku, kiedy to objął dowództwo 14. Dywizji Piechoty. Pracował tam do czerwca 1924 roku. Wtedy też nakazano mu wyjazd do Francji, gdzie studiował w Wersalu i Metzu (w centrach wyszkolenia piechoty i artylerii). Uczył się również w elitarnej École Supérieure de Guerre. Po powrocie do Polski najpierw krótko był jednym z dyrektorów Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, a następnie w 1927 roku został dowódcą 29. Dywizji Piechoty. 1 stycznia 1928 roku został mianowany generałem brygady. Awans ten niewiele zmienił w rozwoju jego kariery. Dopiero w 1936 roku nastąpiła zmiana miejsca jego służby, gdy został mianowany dowódcą Okręgu Korpusu nr III na terenie Grodna. W 1938 roku mianowano go dowódcą Okręgu Korpusu nr IX, tym razem w Brześciu nad Bugiem. Na tym stanowisku znajdował się w momencie rozpoczęcia II wojny światowej. Na początku kampanii wrześniowej jego jednostki nie zostały mocno zaangażowane walkę. 9 września powierzono mu dowodzenie Samodzielną Grupą Operacyjną „Polesie”. Wraz ze swoją jednostką stoczył ostatni bój Wojny Obronnej 1939 roku pod Kockiem. 5 października, z powodu niewystarczającej ilości amunicji, lekarstw i żywności, postanowił poddać ostatnią zorganizowaną jednostkę polską. Bitwa została jednak uznana za zwycięstwo oręża polskiego, a sam Kleeberg wydał ostatni rozkaz do jednostek Wojska Polskiego, kończąc tym samym kampanię wrześniową. Po bitwie dostał się do niewoli niemieckiej i przebywał w Oflagu IVB. Zmarł 5 kwietnia 1941 roku w niemieckim szpitalu wojskowym. Pochowano go na cmentarzu w Neustadt, lecz w 1969 roku, w rocznicę bitwy pod Kockiem, jego prochy przeniesiono na cmentarz wojskowy w Kocku. Pośmiertnie został mianowany generałem dywizji z dniem 1 stycznia 1943 roku.

 

Odznaczono go:
Krzyżem Komandorskim, Kawalerskim, Złotym i Srebrnym Orderu Virtuti Militari
Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
4-krotnie Krzyżem Walecznych
węgierskim medalem zasługi wojskowej Signum Laudis
Krzyżem Komandorskim Orderu Legii Honorowej
Krzyżem Żelaznym II kl.

Awansował:
podporucznik – sierpień 1908
porucznik – maj 1913
kapitan – listopad 1915
major – sierpień 1917
podpułkownik – grudzień 1918
pułkownik – kwiecień 1920
generał brygady – styczeń 1928
generał dywizji – styczeń 1943 (pośmiertnie rozkazem Naczelnego Wodza z 1 stycznia)